Του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου
Ιστορικού
![]() |
Ο Ιερός Λόχος στα Γιάννενα, Οκτώβριος 1944. |
Ο Ιερός Λόχος του ΕΔΕΣ, αποτέλεσε ένα ιδιαίτερο ένοπλο σώμα νεαρών σπουδαστών και φοιτητών κυρίως από την Αθήνα και την Καρδίτσα. Σκοπός του ήταν ο πόλεμος κατά των κατακτητών και μόνο, χωρίς να εμπλακεί στη διαμάχη του Πολιτειακού και στις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις. Πήρε το όνομά του από τον Ιερό Λόχο που πολέμησε το 1821 στο Δραγατσάνι της Μολδοβλαχίας.
Οι ρίζες του Ιερού Λόχου εντοπίζονται στην ίδρυση του ΕΣΑΣ, του Εθνικού Συνδέσμου Ανωτάτων Σχολών, που είχε σχηματιστεί ατύπως στα τέλη του 1942 από μια ομάδα φοιτητών του Πολυτεχνείου, η οποία είχε αποσπασθεί από το ΕΑΜ. Ο ΕΣΑΣ θα αναπτυχθεί δεόντως και το καλοκαίρι του 1943 θα διαθέτει τμήματα σε όλο το Πολυτεχνείο. Παράλληλα, θα αποκτήσει σημαντική δύναμη στην ΑΣΟΕΕ και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η ανάπτυξη της δυναμικής του ΕΣΑΣ θα προκαλέσει την άγρυπνη παρακολούθηση από τις οργανώσεις του ΕΑΜ μέσα στο Πολυτεχνείο και στα λοιπά ιδρύματα. Οι αψιμαχίες θα καταλήξουν σε αιματηρές συγκρούσεις με τους κομμουνιστές αλλά ο ΕΣΑΣ θα συνεχίσει τη αλματώδη ανάπτυξή του. Το μότο στα συνθήματα μελών του ΕΣΑΣ ήταν το εξής: «Η Ελλάδα θα νικήσει, και μαζί μ’ αυτήν η ελευθερία. Δε θα μας υποδουλώσει ούτε ο φασισμός, ούτε μια μειοψηφία τρομοκρατών που προσπαθούν να μονοπωλήσουν την αντίσταση για να επιβάλουν δική τους τυρρανία!».
Αρχές Φεβρουαρίου του 1944 ο ΕΣΑΣ ελέγχει τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας. Ενώ τον Αύγουστο, σύμφωνα με τον Πέτρο Μακρή Στάϊκο, η οργάνωση είχε φτάσει τα 40.000 μέλη σχεδόν στο Πανεπιστήμιο και από 1.000 στην ΑΣΟΕΕ και στο Πολυτεχνείο. Ταυτόχρονα, η φυγή του Κίτσου Μαλτέζου από την ΟΚΝΕ θα προκαλέσει μαζικές αποχωρήσεις μελών της οργάνωσης. Το Κόμμα δεν χάνει καιρό και με δικαιολογία ψευδείς κατηγορίες εκτελεί εν ψυχρώ τον Μαλτέζο την 1η Φεβρουαρίου 1944 μπροστά από το άγαλμα του Βύρωνα.
Η δολοφονία αυτή, θα συνταράξει τον αστικό πληθυσμό και θα τον κάνει να ενεργοποιηθεί περισσότερο στις εξελίξεις. Η συνειδητοποίηση της κρισιμότητος του αγώνα θα ξεδιαλύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση και μέσα στον ΕΣΑΣ. Αποφασίζεται άμεσα η συμμετοχή του Εθνικού Συνδέσμου Ανωτάτων Σχολών στο αντάρτικο του βουνού. Αρχικά θα έστελναν ένα εθελοντικό σώμα από σπουδαστές, που θα ονομαζόταν «Ιερός Λόχος», το οποίο θα πλαισιώνονταν από ευέλπιδες αξιωματικούς. Πρώτη σκέψη ήταν να στραφεί στην ΕΚΚΑ και στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων του Δημητρίου Ψαρρού. Τελικά, αποφασίστηκε να γίνει επαφή με τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα, καθώς ο ίδιος είχε αποδείξει τη δυναμική του αντιμετωπίζοντας διμέτωπο αγώνα με ΕΛΑΣ και Γερμανούς. Τομέας δράσεως θα ήταν η Ήπειρος και το Γενικό Στρατηγείο του ΕΔΕΣ, με τον οποίο είχε γίνει μια πρώτη επαφή στην πρωτεύουσα. Παρ’ όλα αυτά, σκοπός της Διοικούσης Επιτροπής του ΕΣΑΣ δεν ήταν η προσχώρηση στον ΕΔΕΣ και στο πολιτικό πρόγραμμά του, αν και ο ΕΣΑΣ είχε μια ξεκάθαρη αντικομουνιστική και αντιδεξιά σοσιαλδημοκρατική πολιτική ταυτότητα, αλλά η συνεργασία στον εθνικοαπελευθερωτικό και αντικομουνιστικό αγώνα με μια μορφή αυτονομίας δράσεως. Έτσι, επισήμως ο Ιερός Λόχος του ΕΣΑΣ ιδρύεται την 28η Φεβρουαρίου 1944, 27 ημέρες μετά την δολοφονία του Κίτσου Μαλτέζου.
Στις επαφές με τον ΕΔΕΣ στην Αθήνα, οι εκπρόσωποι του ΕΣΑΣ θα έρθουν σε επικοινωνία με τον αξιωματικό του ναυτικού Δημήτριο (Μίμη) Μπαρδόπουλο, έμπιστο άνθρωπο του Ζέρβα. Αποφασίζεται να σταλεί στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΔΕΣ μια τριμελή επιτροπή εκ μέρους του ΕΣΑΣ, την οποία αποτελούσαν οι Ρόδης Ρούφος, Γιώργος Μαζαράκης και Σωτήρης Τσαμπηράς. Εφοδιάστηκαν με την απαραίτητη ψεύτικη ταυτότητα, πλαστή άδεια ταξιδιού του Γερμανικού Φρουραρχείου-προϊόν δωροδοκίας του αρμόδιου υπαξιωματικού- και φύλλο πορείας της οργάνωσης από την Αθήνα, που έπρεπε να εμφανιστεί στο πρώτο αντάρτικο φυλάκιο των Εθνικών Ομάδων του ΕΔΕΣ στην Ελεύθερη Ορεινή Ελλάδα. Παράλληλα, ακολούθησε η πρώτη ορκωμοσία των νέων Ιερολοχιτών στον παπά-Μόσκο για να «μην ντροπιάσουμε τα ιερά όπλα της πατρίδας» όπως θυμάται ο Τσαμπηράς.
![]() |
Ο Σωτήρης Τσαμπηράς |
Ο Ζέρβας τους άκουσε με προσοχή και επικρότησε την ίδρυση του Ιερού Λόχου. Ωστόσο, δεν μπόρεσε να γίνει δεκτή η ανεξάρτητη δράση του. Ο Ζέρβας παρέπεμψε τους Μαζαράκη και Τσαμπηρά στο 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων, του Επίλαρχου Γεωργίου Αγόρου. Επίλεκτο τμήμα του ΕΔΕΣ που διακρίθηκε σε όλες σχεδόν τις μάχες με τους Γερμανούς κατακτητές και όχι μόνο. Αποφασίστηκε ο Ρόδης Ρούφος να επιστρέψει στην Αθήνα και να ενημερώσει τον ΕΣΑΣ για τη συμφωνία με τον Ζέρβα, ώστε να ξεκινήσουν και άλλες ομάδες φοιτητών για το βουνό.
Με την υπαγωγή του στο 3/40 ΣΕ του Αγόρου, τον Ιούνιο του 1944, ο Ιερός Λόχος θα αποτελέσει τον 6ο Λόχο. Διοικητής του υπήρξε ο Ίλαρχος Θεόδωρος Χαρβαλάκης. Αποτελούνταν από δύο Διμοιρίες, διοικητές της οποίας ήταν ο Υπολοχαγός Χρήστος Δημόπουλος και ο Ανθυπολοχαγός Θεοφάνης Τσιλίχης. Ο τελευταίος σκοτώθηκε στον Αρχάγγελο Πρεβέζης, στις 6 Ιουλίου 1944, σε μάχη με τους Γερμανούς και τη θέση του ανέλαβε ο Υπίλαρχος Δημήτριος Σούτζος. Ο Ιερός Λόχος υπαγόταν στις διαταγές του 3ου Τάγματος του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων, διοικητής του οποίου ήταν ο Ταγματάρχης Ιωάννης Κατσαδήμας.
Οι αντάρτες του Ιερού Λόχου που ανέβηκαν στο βουνό έφτασαν συνολικά τους 89. Αυτοί ήταν: Χαράλαμπος Άννινος, Λεωνίδας Αντωνιάδης, Αθανάσιος Αποστολίδης, Νικόλαος Αποστολόπουλος, Ηλίας Αρχιμανδρίτης, Ευάγγελος Βαρθολομαίος, Χρήστος Βελισσαρόπουλος, Άρης Βερύκιος, Βησσαρίων Γιαγιάκος, Παναγιώτης Γιατζόγλου, Θρασύβουλος Γιοβάνης, Κωνσταντίνος Γκορίτσας, Γεράσιμος Γογγάκης, Κωνσταντίνος Γούλας, Δημοσθένης Γραβάνης, Ευάγγελος Γραβάνης, Μιχαήλ Δεσύλας, Αλέξανδρος Ζαχαράτος, Κωνσταντίνος Ζελιώτης, Παναγιώτης Ζήσης, Στέφανος Ζώτος, Κλεομένης Θεολόγης, Σπυρίδων Ιακωβίδης, Θαλής Ιωάννου, Χαράλαμπος Ιωάννου, Μιχάλης Ιωάννου, Ευστάθιος Καλλίτσης, Ευάγγελος Κανελλάκης, Σπυρίδων Κανναβός, Τάκης Καπράλος, Δρακούλης Καραδήμας, Κωνσταντίνος Κασβίκης, Αντώνιος Κιτσίκης, Θωμάς Κοκκόρης, Γεώργιος Κοραής, Ιάκωβος Κορέσης, Γεώργιος Κουρεμένος, Νικόλαος Κουρεμένος, Ηλίας Κουρεμένος, Δήμος Κυρίτσης, Λάκης Λάσκαρης, Κωνσταντίνος Λύκας, Γεώργιος Μαζαράκης, Κωνσταντίνος Μαλικούρης, Βασίλειος Μαντζάρας, Ιωάννης Μαντζάρας, Παναγιώτης Μανώλης, Σωκράτης Μάστορας, Δάμος Μαυρίδης, Κρίτων Μπασακαρόπουλος, Ιωάννης Μπατόπουλος, Γεώργιος Μπέλτσος, Ιωάννης Μπίτσιος, Φωκίων Μπίτσιος, Βασίλειος Μπιστούνης, Λεωνίδας Μπόντζος, Ιωάννης Μπόντζος, Γεώργιος Μπουκουβάλας, Μοναχός, Πέτρος Μυλωνάς, Ευστράτιος Νέλλας, Αθανάσιος Νούμας, Βύρων Ξανθάκης, Ηλίας Παναγιάρης, Νικόλαος Πανταζής, Περικλής Παπαγρηγοριάδης, Φώτιος Παπαδημητρίου, Στυλιανός Παπαϊωάννου, Βασίλειος Παπακωνσταντίνου, Ελευθέριος Παπασπηλιοτόπουλος, Γεώργιος Παπαχριστόπουλος, Ιωάννης Πολυκανδριώτης, Χρήστος Πυρρόπουλος, Ρόδης Ρούφος, Αντώνιος Σίχνης, Αναστάσιος Σούλης, Σπόντζας, Δημήτριος Σταυρόπουλος, Παναγιώτης Τζαννετής, Σωτήριος Τσαμπηράς, Θεοφάνης Τσιλίχης, Νικόλαος Τσουκνίκας, Γεώργιος Τσοχαντάρης, Στυλιανός Φανουράκης, Γεώργιος Χανδρινός, Γεώργιος Χατζόπουλος, Θεόδωρος Χριστογιάννης, Γεώργιος Χρυσοχόου.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου